De affectief bewuste benadering

Twint, B. & Kouwen, B. van (2011). De affectief bewuste benadering: Het op maat begeleiden van
mensen met een verstandelijke beperking. Amsterdam: Uitgeverij Boom Nelissen. ISBN: 978 90
24400645.

Wat doe je met gevoelens van irritatie, boosheid, agressie in de omgang met mensen met een verstandelijke beperking? De Affectief Bewuste Benadering (ABB) kan dan uitkomst bieden. De auteurs geven nuttige tips om in alledaagse begeleidingssituaties adequaat met de eigen en andermans (de cliënt) emoties om te gaan. Het voorhouden van een spiegel, het reflecteren op het eigen denken en handelen zijn hierbij belangrijke elementen. Kennis van de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van mensen in het algemeen en van de cliënt in het bijzonder (hoe lopen deze ontwikkelingsniveaus mogelijk uit de pas bij de cliënt?) is hierbij onontbeerlijk. De auteurs weten dit helder uiteen te zetten. In het tweede deel van het boekje, over de drie pijlers van de ABB, lijken de auteurs wat los te komen van hun praktische, informatieve toon van het eerste deel. In het uitwerken van de ABB-pijler: (i) Expressed Emotion; (ii) relationele vaardigheden en (iii) de systeembenadering, worden Maslow en Rogers erbij gehaald om hun argumenten kracht bij te zetten. En daarmee wordt het verhaal m.i. minder concreet en duidelijk. Een teveel aan Expressed Emotion (EE) is niet goed, een te weinig ook niet. Gaat dit niet voor veel zaken in dit leven op? Begrippen als empathie en congruentie hebben nu eenmaal een hoog abstractiegehalte en om deze begrippen een praktische invulling te geven wordt al snel een beroep gedaan op minder concreet en soms wat wollig taalgebruik. De beschrijving van `parallelprocessen` (blz. 84) is hiervan een voorbeeld. Kortom, de ABB is een leesbaar en nuttig boekje, vooral als de auteurs dicht bij de praktijk blijven. Maar misschien heeft de auteur van dit stukje de zestiger jaren van de vorige eeuw te bewust meegemaakt. 

Dit praktische boek beschrijft een nieuwe methode voor het begeleiden van mensen met een verstandelijke beperking en zwakbegaafden. De Affectief Bewuste Benadering is ontstaan door de samenwerking tussen een aantal professionals uit het werkveld. Het uitgangspunt van deze succesvolle begeleidingsmethode is dat je je als begeleider bewust bent van het cognitieve en emotionele niveau van de cliënt, en tegelijk ook van dat van jezelf. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de principes van Expressed Emotion (emotionele expressie), de systeemtheorie en de uitgangspunten van de cliëntgerichte therapie (Carl Rogers). De methode creëert voorwaarden voor de begeleiding en biedt naast een visie ook de begeleidingsmethodiek om deze in praktijk te brengen.

Doel van dit boekje is een handreiking te zijn aan begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking om bewuster met emoties om te gaan in de relatie met een cliënt. Daartoe worden zowel theoretische aspecten toegelicht, maar vooral praktische voorbeelden gegeven van toepassingsmogelijkheden. De voorwaarden voor Affectief Bewuste Benadering (ABB) zijn: contact met de cliënt, structuur in het dagelijks leven en een gezamenlijk doel hebben. Als pijlers worden genoemd: Emotionele Expressie (EE). relationele vaardigheden en de systeembenadering, wat inhoudt dat de begeleiding in een samenhangend geheel moet plaatsvinden. Elk van de onderdelen wordt helder uitgelegd en is direct toepasbaar voor een grote doelgroep van verstandelijk gehandicapten. Geschikt voor studenten en groepsleiders en persoonlijk begeleiders in de sociale hulpverlening.

Recensent: A.E.M. van de Sande