2 december 2024

Vrouwelijke Griekse filosofen van Theano tot Hypatia

In overzichtswerken van de antieke filosofie kom je nauwelijks vrouwen tegen. Dat is iets van recente datum: lange tijd hebben vrouwelijke antiek-Griekse denkers tot de filosofische canon behoord, maar vanaf omstreeks 1800 worden ze niet meer besproken. Samen met Mieke de Vos en Michiel Leezenberg keren we terug naar de vrouwelijke Griekse filosofen en wat er van hun werk is nagebleven.

In hun nieuwe boek Zorg goed voor je ziel presenteren Mieke de Vos en Michiel Leezenberg de bewaard gebleven teksten en fragmenten, en miniatuurportretten van de denkers van wie het werk grotendeels verloren is gegaan. Ze plaatsen de denkers deze vrouwen tegen hun historische achtergrond en traceren ze het opmerkelijke nachleben, en de uiteindelijke verwijdering uit de canon, van deze filosofen. We treffen onder meer brieven van Pythagoras’ vrouw Theano, met adviezen over de opvoeding van kinderen en de omgang met ontrouwe echtgenoten; een fragment van Aesara over de kosmos en de menselijke natuur; en een korte levensschets van Hypatia, die op straat door een menigte christenen aan stukken werd gescheurd.

Onder leiding van Stine Jensen in gesprek met Mieke de Vos, Michiel Leezenberg en Marije Martijn praten we over het werk, de invloed en de erfenis van deze vrouwelijke antieke denkers. Sanne Sluis draagt een column voor.

Over de sprekers

Mieke de Vos is historicus en vertaler. Zij promoveerde in 2012 met haar proefschrift Negen aardse muzen. Gender en de receptie van dichteressen in de Grieks-Romeinse literatuur. Haar vertaling van de teksten van deze dichteressen verscheen in 2020 onder de titel Ik verlang en sta in brand. Van Sapfo tot Sulpicia. Verder vertaalde ze onder meer werk van Propertius en Tibullus (2022) en publiceerde ze essays in Hollands Maandblad.

Michiel Leezenberg werkt aan de afdelingen Filosofie en Oudheidsstudies van de Universiteit van Amsterdam. Hij publiceerde onder meer De vloek van Oedipus: Taal, democratie en geweld in de Griekse tragedie en heeft vertalingen gemaakt van al-Farabi’s De deugdzame stad en van Nagarjuna’s Basisverzen van het middenpad.

Sanne Sluis is tweedejaars student van de onderzoeksmaster filosofie aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze tevens lid is van de opleidingscommissie. Haar academische focus ligt op feministische filosofie en de fenomenologische traditie. In 2023 behaalde ze haar bachelor wijsbegeerte aan diezelfde universiteit, waar ze haar scriptie wijdde aan een deconstructieve analyse van de cancelcultuur.

Stine Jensen (moderator) is filosoof, schrijver, programmamaker. Ze is bijzonder hoogleraar publieksfilosofie aan de EUR en columnist bij NRC. Ze maakt de dagelijkse podcast Zin van de Dag. Ook publiceerde ze vele filosofische kinderboeken en boeken voor volwassenen. Haar kinderboek Lieve Stine, weet jij het? werd in 2015 bekroond met een Zilveren Griffel. Go East werd genomineerd voor Beste Spirituele Boek. Onlangs verscheen het pamflet Goddeloos. Waarom we atheïsme nodig hebben.