Handboek Taalkunde

Inleiding

1 Fonologie en fonetiek

Henk Bloemhoff

1.1 Inleiding 

1.2 Spraakklanken en het klanksysteem; fonetisch schrift 

1.3 De vorming van de spraakklanken

1.4 Minimale paren, fonemen en allofonen; coarticulatie 

1.5 Distinctieve kenmerken; final devoicing en assimilatie 

1.6 De consonanten van het Nederlands

1.7 De vocalen en diftongen van het Nederlands

1.8 Horen

1.9 De fonologische structuur

1.9.1 De medeklinker- en klinkerkenmerken

1.9.2 Lettergreepstructuur

1.9.3 Reductie, deletie; final devoicing als generatieve regel

1.10 Andere structuren: voet, fonologisch woord; accenttoekenning 

1.11 Zelftoets

1.12 Samenvatting

1.13 Verantwoording en verder lezen

2 Morfologie

Olav Severijnen, Arina Banga, Josefien Sweep

2.1 Inleiding 

2.2 Woorden en woordsoorten 

2.2.1 Wat is een woord? 

2.2.2 Inhoudswoorden en functiewoorden

2.3 Geleed of ongeleed

2.4 Drie veelvoorkomende manieren van woordvorming 

2.4.1 Samenstelling 

2.4.2 Afleiding 

2.4.3 Flexie 

2.5 Allomorfen

2.6 Andere woordvormingsprocessen

2.6.1 Afkortingen 

2.6.2 Acroniemen en initiaalwoorden 

2.6.3 Samensmeltingen (blends, porte-manteauwoorden)

2.6.4 Verdubbelingen 

2.6.5 Conversie 

2.6.6 Ontleningen uit andere talen 

2.6.7 Neologismen 

2.7 Zelftoets 

2.8 Samenvatting 

2.9 Verantwoording en verder lezen 

3 Syntaxis

Olaf Koeneman, Hedde Zeijlstra

3.1 Inleiding 

3.2 Van woorden naar constituenten

3.2.1 Verschillende woordsoorten 

3.2.2 Hoofdigheid 

3.2.3 Hoofdigheid bij verschillende woordgroepen 

3.2.4 Syntactische structuren 

3.3 Links- of rechtshoofdig en argument of adjunct 

3.3.1 Links- en rechtshoofdigheid 

3.3.2 Argumenten en adjuncten: een belangrijk onderscheid 

3.4 Het combineren van hoofden met argumenten 

3.4.1 De plek van argumenten bij een werkwoord 

3.4.2 Een analyse van hoofd- en bijzinnen 

3.5 De syntaxis van het Nederlands 

3.6 Zelftoets 

3.7 Samenvatting 

3.8 Verantwoording en verder lezen 

4 Semantiek

Josefien Sweep

4.1 Inleiding

4.2 Woordbetekenis

4.2.1 Vorm en betekenis

4.2.2 De betekenis van inhoudswoorden en functiewoorden

4.2.3 Wat is nu betekenis? 

4.2.4 Lexicale betekenis: onderdelen en betekenisrelaties 

4.2.5 Lexicale associaties en het mentale lexicon

4.2.6 Meerdere betekenissen of verschillende lemmata?

4.2.7 Lexicale verschillen tussen talen en taalvariëteiten 

4.3 Zinsbetekenis 

4.3.1 Woorden in zinsverband 

4.3.2 Het werkwoord en semantische rollen 

4.3.3 Tempus in het Nederlands (en Duits en Engels) 

4.3.4 Idioom 

4.4 Zelftoets 

4.5 Samenvatting 

4.6 Verantwoording en verder lezen 

5 Pragmatiek 

Olav Severijnen, Arina Banga, Josefien Sweep

5.1 Inleiding 

5.2 Taalhandelingen

5.3 Geslaagdheidsvoorwaarden van taalhandelingen

5.4 Coöperatieprincipe 

5.5 Beleefdheid 

5.6 Conversatieanalyse 

5.6.1 Beurtwisselingen 

5.6.2 Aangrenzende paren 

5.6.3 Fouten, reparaties en correcties 

5.6.4 Coherentie en cohesie 

5.6.5 Informatiestructuur van zinnen 

5.7 Zelftoets 

5.8 Samenvatting 

5.9 Verantwoording en verder lezen 

6 Psycholinguïstiek

Olav Severijnen, Josefien Sweep, Véronique Verhagen

6.1 Inleiding 

6.2 Taal en de hersenen 

6.3 De basis van taalproductie en taalbegrip 

6.4 Taalproductie 

6.4.1 Bedenken wat je wilt gaan zeggen 

6.4.2 Grammaticale codering 

6.4.3 Een zin uitspreken 

6.4.4 Slip of the tongue en tip of the tongue

6.5 Taalbegrip 

6.5.1 Spraakherkenning 

6.5.2 Woordherkenning 

6.5.3 Zinsbegrip 

6.5.4 Interpretatie 

6.6 Taal en denken 

6.7 Zelftoets 

6.8 Samenvatting 

6.9 Verantwoording en verder lezen 

7 Taalverwerving

Arina Banga, Véronique Verhagen

7.1 Inleiding 

7.2 Het eerstetaalverwervingsproces 

7.2.1 Fases 

7.2.2 Invloed van de omgeving 

7.2.3 Taal- en spraakontwikkelingsstoornissen 

7.3 Het tweede- en vreemdetaalverwervingsproces 

7.3.1 Situaties waarin mensen een tweede taal leren 

7.3.2 Kenmerken van de leerder 

7.3.3 Kenmerken van de omgeving 

7.4 Theorieën over taalverwerving 

7.4.1 Behaviorisme 

7.4.2 Generatieve taalkunde 

7.4.3 Gebruiksgebaseerde taalkunde 

7.5 Zelftoets 

7.6 Samenvatting 

7.7 Verantwoording en verder lezen 

8 Sociolinguïstiek

Jacomine Nortier

8.1 Wat is sociolinguïstiek?

8.2 Regionale talen of dialecten

8.2.1 Het verschil tussen taal en dialect

8.2.2 De positie van regionale dialecten

8.3 Sociale achtergrond 

8.4 Leeftijd 

8.5 Gender 

8.6 Etnische achtergrond 

8.6.1 Etnische variëteiten 

8.6.2 Crossing

8.7 Stilistische variatie

8.8 Taalverandering 

8.9 Meertaligheid 

8.10 Interactie: het begin van alles 

8.11 Taalpolitiek 

8.12 Zelftoets 

8.13 Samenvatting 

8.14 Verantwoording en verder lezen

9 Geschiedenis van het Nederlands

Petra Poelmans

9.1 Inleiding

9.2 Op zoek naar de oertaal

9.2.1 Verwantschap 

9.2.2 Weergeven van verwantschap: de stamboom 

9.2.3 Het bepalen van verwantschap 

9.3 Van het Indo-Europees naar het Germaans

9.3.1 Het accent 

9.3.2 Eerste Germaanse klankverschuiving

9.4 Van het Germaans naar het Nederlands 

9.4.1 Ingweoonse invloeden 

9.4.2 Hoogduitse klankverandering 

9.5 Oudnederlands 

9.5.1 Oudste vormen van het Nederlands 

9.5.2 Kenmerken van het Oudnederlands 

9.6 Middelnederlands

9.6.1 Middelnederlands: een verzameling van dialecten

9.6.2 Het overleveren van teksten

9.6.3 Kenmerken van het Middelnederlands

9.7 Nieuwnederlands 

9.7.1 Selectie 

9.7.2 Codificatie 

9.7.3 Functie-uitbreiding 

9.7.4 Acceptatie

9.8 Het Nederlands vanaf de achttiende eeuw

9.9 Zelftoets

9.10 Samenvatting

9.11 Verantwoording en verder lezen

Bibliografie

Register

Over de auteurs

Extra voor studenten:
Bij deze uitgave is additioneel studiemateriaal beschikbaar voor studenten. Deze kun je benaderen via de url in het boek.