Portaal

Inleiding 

DEEL 1: Achtergronden

1 Taal

1.1 Wat is taal?

1.1.1 Vijf vaardigheden van taal

1.1.2 Geletterdheid

1.1.3 Omschrijvingen van taal

1.2 Functies van taal

1.2.1 Taal is een communicatiemiddel

1.2.2 Taal is een middel om greep te krijgen op de werkelijkheid

1.2.3 Taal is een expressiemiddel

1.3 Betekenis van taal

1.3.1 Concepten en labels

1.3.2 Het proces van verwijzen

1.3.3 Afhankelijke en onafhankelijke betekenis

1.3.4 Meervoudige betekenis

1.3.5 Vaktaalwoorden, schooltaalwoorden en signaalwoorden

1.4 Systeem

1.4.1 Fonologie

1.4.2 Morfologie

1.4.3 Syntaxis

1.4.4 Tekstlinguïstiek

1.4.5 Orthografie

1.5 Tot slot

2 Taalverwerving

2.1 Taalcomponenten

2.2 Fasen in de taalverwerving

2.2.1 Algemene taalverwerving

2.2.2 Meertalige taalverwerving

2.3 Verklaringen en factoren

2.3.1 Verklaringen van taalverwerving

2.3.2 Factoren die de taalverwerving beïnvloeden

2.3.3 Leerkrachtvaardigheden

2.4 Tot slot

3 Taalonderwijs

3.1 Grip krijgen op het onderwijs dat je geeft

3.2 Waarom onderwijs in het algemeen en taalonderwijs in het bijzonder?

3.2.1 Het waarom van onderwijs: drie kernfuncties

3.2.2 Kernfuncties van taalonderwijs

3.2.3 Visie op taalonderwijs

3.3 Inhouden en doelen

3.3.1 Inhouden

3.3.2 Doelen

3.4 Hoe organiseer je taalonderwijs?

3.4.1 Taal in samenhang

3.4.2 Combineren van verschillende taaldomeinen

3.4.3 Combineren van taal en andere (zaak)vakken

3.4.4 Leerkrachtvaardigheden geïntegreerd taalonderwijs

3.5 Uitgangspunten van Portaal

3.6 Tot slot

4 Meertaligheid

4.1 Achtergronden van meertaligheid

4.1.1 Toenemende diversiteit

4.1.2 Meertaligheid: definities en opvattingen

4.1.3 Moment van taalverwerving en de rol van de school

4.2 Omgang met meertaligheid op school

4.2.1 Verschillende reacties op meertaligheid

4.2.2 Meertaligheid in de school- en lespraktijk

4.3 Gelijke toegang tot het onderwijs

4.3.1 Ongelijke ontwikkeling

4.3.2 Hulp in de klas

4.3.3 Taalbeleid op school

4.4 Geen taalachterstand, maar een leerachterstand

4.5 Tot slot

DEEL 2: Taaldidactiek

5 Mondelinge taalvaardigheid

5.1 Achtergronden

5.2 Van wettelijke eisen naar een eigen visie

5.2.1 Kerndoelen

5.2.2 Referentieniveaus

5.2.3 Leerlijnen

5.2.4 Visies

5.3 Didactische uitgangspunten

5.4 Praktijk: het jonge kind

5.4.1 Mondelinge taalvaardigheid als middel

5.4.2 Mondelinge taalvaardigheid als doel

5.5 Praktijk: het oudere kind

5.5.1 Mondelinge taalvaardigheid als middel

5.5.2 Mondelinge taalvaardigheid als doel

5.6 Omgaan met verschillen

5.7 Evalueren van mondelinge taalvaardigheid

5.8 Tot slot

6 Geletterdheidsontwikkeling bij het jonge kind

6.1 Achtergronden

6.1.1 Ontluikende geletterdheid

6.1.2 Beginnende geletterdheid

6.1.3 Geletterdheid bij het jonge kind: meedoen in een geletterde sociale omgeving

6.2 Van wettelijke eisen naar een eigen visie

6.2.1 Het wettelijk kader

6.2.2 Inhoudslijnen

6.2.3 Visie

6.3 Didactische uitgangspunten

6.4 Praktijk

6.4.1 Ontwikkelen van leesplezier

6.4.2 Inrichten van een rijke geletterde omgeving

6.4.3 Oriënteren op verhaal en tekst

6.4.4 Stimuleren tot functioneel schrijven en lezen

6.4.5 Stimuleren van het fonemisch bewustzijn en het alfabetisch principe

6.4.6 Organiseren van technisch lezen en schrijven (start en vervolg)

6.5 Omgaan met verschillen

6.6 Evalueren van geletterdheidsontwikkeling bij het jonge kind

6.7 Tot slot

7 Gevorderde geletterdheid: lezen

7.1 Achtergronden

7.1.1 Het belang van lezen

7.1.2 Wat doet een lezer?

7.2 Van wettelijke eisen naar een eigen visie

7.2.1 Het wettelijk kader

7.2.2 Leerlijnen

7.2.3 Aanpakken van leesonderwijs

7.3 Didactische uitgangspunten

7.4 Praktijk

7.4.1 Gesprekken voeren over teksten

7.4.2 Strategisch lezen

7.4.3 Hardop voorlezen

7.4.4 Informatieverwerking

7.5 Omgaan met verschillen

7.5.1 Verschillen tussen leerlingen

7.5.2 Omgaan met meertaligheid

7.6 Evalueren van gevorderd lezen

7.7 Tot slot

8 Gevorderde geletterdheid: schrijven

8.1 Achtergronden

8.1.1 Het belang van schrijven

8.1.2 Functies en communicatieve en taalkundige aspecten van schrijven

8.1.3 Ontwikkeling van het schrijfproces

8.2 Van wettelijke eisen naar een eigen visie

8.2.1 Doelen en inhouden

8.2.2 Visie

8.3 Didactische uitgangspunten

8.4 Praktijk

8.5 Omgaan met verschillen

8.6 Evalueren van gevorderd schrijven

8.7 Tot slot

9 Gevorderde geletterdheid: spelling

9.1 Achtergronden

9.1.1 Basisprincipes van de spelling

9.1.2 Ons schriftsysteem

9.2 Van wettelijke eisen naar een eigen visie

9.2.1 Het wettelijk kader

9.2.2 Inhouden en leerlijnen

9.2.3 Visies

9.3 Didactische uitgangspunten

9.4 Praktijk

9.4.1 Denkregels bij spellingpatronen

9.4.2 Instructieprincipes en spellingstrategieën

9.4.3 Werkwoordspelling

9.4.4 Het auditief dictee

9.5 Omgaan met verschillen

9.6 Evalueren van spellingvaardigheid

9.7 Tot slot

10 Woordenschat

10.1 Achtergronden

10.1.1 De relatie tussen betekenis- en vormaspecten

10.1.2 Het mentale lexicon

10.1.3 Ontwikkeling van woordenschat

10.2 Van wettelijke eisen naar een eigen visie

10.2.1 Het wettelijk kader

10.2.2 Leerlijnen

10.2.3 Visies op woordenschatonderwijs

10.3 Didactische uitgangspunten

10.3.1 Wat moet je als leerkracht kennen en kunnen?

10.3.2 Didactiek van woordenschatonderwijs

10.4 Praktijk: het jonge kind

10.5 Praktijk: het oudere kind

10.6 Omgaan met verschillen

10.6.1 Verschillen tussen leerlingen

10.6.2 Meertalige leerlingen

10.7 Evalueren van woordenschatonderwijs

10.8 Tot slot

11 Taalbeschouwing

11.1 Achtergronden

11.1.1 Waar heb je taalbeschouwing voor nodig?

11.1.2 Wat is taalbeschouwing?

11.1.3 De ontwikkeling van het metalinguïstisch bewustzijn

11.2 Van wettelijke eisen naar een eigen visie

11.2.1 Het wettelijk kader

11.2.2 Leerlijnen

11.2.3 Visie

11.3 Didactische uitgangspunten

11.4 Praktijk: het jonge kind

11.5 Praktijk: het oudere kind

11.6 Omgaan met verschillen

11.7 Evalueren van taalbeschouwing

11.8 Tot slot

12 Jeugdliteratuur

12.1 Achtergronden

12.1.1 Waarom lezen?

12.1.2 Kenmerken van kinder- en jeugdboeken

12.1.3 Jeugdliteratuur: geschiedenis en beoordelingscriteria

12.1.4 Genres

12.1.5 Waarom laten lezen?

12.2 Van wettelijke eisen naar een eigen visie

12.2.1 Het wettelijk kader

12.2.2 Leerlijnen

12.2.3 Visie op jeugdliteratuuronderwijs

12.3 Didactische uitgangspunten

12.4 Praktijk: het jonge kind

12.5 Praktijk: het oudere kind

12.6 Omgaan met verschillen

12.7 Evalueren van leesbevordering

12.8 Tot slot

Literatuurlijst

Register

Over de auteurs

Extra voor studenten:

Bij deze uitgave is additioneel studiemateriaal beschikbaar voor studenten. Deze kun je benaderen via de url in het boek.