Week van de Werkstress | Stress en burn-outklachten in het onderwijs

Het is deze week de “Week van de Werkstress” en David Maij van 33 tips voor hbo-didactiek staat stil bij stress in het onderwijs. Hij bespreekt drie mentale krachten die werken als schild tegen stress. Stress ontstaat door een disbalans tussen draaglasten en draagkrachten. De meest voorkomende draaglasten in het onderwijs zoals genoemd in de wetenschappelijke literatuur beschrijft hij in deze blog. Hierin lees je ook wat jouw school kan doen als ze serieus werk wil maken van vitaliteit.

Drie mentale draagkrachten die werken als schild tegen stress komen voort uit de zelfdeterminatietheorie van Ryan en Deci (2001). In het onderwijs worden deze ‘basisbehoeften van intrinsieke motivatie’ vaak gebruikt om uit te leggen aan welke knoppen je kunt draaien om de motivatie van jongeren te vergroten. Maar ze gelden evenzogoed voor docenten zelf.

1.    Autonomie: Eisen vanuit de inspectie, bestuurders en leidinggevenden kunnen administratieve druk geven en een gevoel van een gebrek aan eigen controle. Terwijl autonomie, zelf mogen beslissen hoe je je onderwijs vormgeeft, één van de sterkste draagkrachten is [1][2][3]. Scholen zouden er goed aan doen om docenten meer ruimte te geven. Bijvoorbeeld door open te staan voor oplossingen van docenten om administratieve of vergaderdruk te verminderen.

2.    Relatie: Bij vrijwel iedere training vraag ik eerst aan docenten wat zij het leukst vinden aan hun baan. Het meest genoemde antwoord? De gesprekken/relaties met hun leerlingen. Relaties kunnen ons ontzettend veel kracht geven. Scholen kunnen deze mentale kracht benutten door ruimte in te bouwen voor ontmoeting en gesprek in kleinere groepen dan de dagelijkse lessen. Daarnaast is ook steun van collega’s en directie is belangrijk [4][5][6]! Daarom valt er ook winst te behalen door secties/afdelingen meer gezamenlijk onderwijs te laten maken. Minder vergaderen over cijfers, meer samen optrekken om lessen voor te bereiden.

3.    Competentie: Je zelf-effectiviteit, in hoeverre je ervan overtuigd bent dat je capabel bent om (werk)taken tot een goed einde te brengen, is een belangrijke energiegever [7][8]. Scholen kunnen gebruik maken van deze mentale kracht door uitgebreider stil te staan bij wat docenten al goed doen, i.p.v. alleen te benoemen waar ruimte is voor verbetering. Verder kun je docenten zelf laten bepalen op welke gebieden zij zich willen ontwikkelen. Dit komt ook de autonomie ten goede.

Een belangrijke nuance is dat de krachten persoonlijk zijn. Wat voor de één een draaglast is, zoals gesprekken met ouders en meetings, kan voor de ander een draagkracht zijn, doordat de gesprekken een persoonlijke behoefte naar sociaal contact vervullen.