Over de muren van stilzwijgen

Op 1 september 2017 neemt Henk van de Bunt, na een wetenschappelijke carrière van ruim veertig jaar, afscheid als hoogleraar criminologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Gedurende een groot deel van zijn carrière heeft hij zich beziggehouden met organisatiecriminaliteit en andere maatschappelijk ondermijnende activiteiten. In toenemende mate heeft hij zich hierbij de vraag gesteld hoe met name mensen met respectabele maatschappelijke posities in staat zijn hun illegale activiteiten aan het zicht te onttrekken. Deze vraag dient zich volgens Van de Bunt aan wanneer we kijken naar misstanden binnen instituties als de Katholieke kerk (seksueel misbruik), de sport (doping), gemeentelijke overheden (collusie), advocatuur en notariaat (facilitering van fraude) en de vastgoedsector (corruptie en fraude). Als analytisch kader ontwikkelt hij hiertoe het concept ‘muren van stilzwijgen’, waarbij de aandacht vooral uitgaat naar de rol van omstanders van illegale praktijken, die eigenlijk wel weten wat er aan de hand is, maar zich om diverse redenen in stilzwijgen hullen. Volgens Van de Bunt hebben collega’s, juridisch of fiscaal adviseurs, omstanders en toezichthouders er ofwel geen belang bij om een bepaalde misstand te openbaren of zij laten zich verblinden door de schijnbare
respectabiliteit en het vertrouwenwekkende karakter van de dader.

Voor dit liber amicorum hebben wij zijn collega’s en oud-collega’s gevraagd om, aan de hand van de thema’s waar Henk van de Bunt zich in zijn academische leven mee bezig heeft gehouden, hun ideeën en ervaringen op papier te zetten. Na een inleiding op Henk van de Bunt als academicus en mens, volgen 45 thematisch gerangschikte bijdragen van zijn wetenschappelijke vrienden over respectievelijk Integriteit en vertrouwen, Onderzoek en beleid, Selectiviteit in de rechtspleging, Openbaar ministerie, Strafrecht en strafrechtelijke sancties, Toezicht en handhaving, en Organisatiecriminaliteit, georganiseerde criminaliteit en ondermijning. Door middel van deze bijdragen willen wij de lezer een blik over de muren van stilzwijgen gunnen.