Rechtsherstel na de Tweede Wereldoorlog van geroofd Joods onroerend goed

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden Joden systematisch beroofd van hun huizen, winkelpanden en landbouwgronden. Hun bezittingen vielen in handen van de bezetter of werden verkocht aan derden. Na de oorlog bepaalde de Nederlandse regering dat zowel de landbouwgronden als de huizen terug moesten naar de oorspronkelijke eigenaar, dan wel de erfgenamen. Die bepaling is echter lang niet altijd gevolgd.

Rechtsherstel van geroofd ontroerend goed

In dit boek, een initiatief van het Centraal Joods Overleg en Stichting Platform Israël, beschrijven de historici Maarten-Jan Vos en Serge ter Braake het proces van rechtsherstel na de oorlog. Kwamen alle panden en percelen terug bij de rechtmatige eigenaren? Welke haken en ogen zaten er aan de uitvoering van het beleid? En hoe rechtvaardig waren de schikkingen die werden getroffen tussen oorlogskopers en Joodse eigenaars?

Hulp bij onderzoek

Naast de inhoudelijke kant van het verhaal presenteren de auteurs ook een stappenplan, waarmee ze hopen onderzoekers en nabestaanden de weg te wijzen als zij de oorlogsgeschiedenis van een Joods huis of perceel natrekken in de archieven.

Inhoud

Geschiedenis

De gedwongen verkoop van landbouwgronden

De huizenroof

Na de oorlog

Onderzoek naar rechtsherstel

Wat is rechtsherstel?

Administratief rechtsherstel

Moreel rechtsherstel

Onderzoeksmethode

Stap 1: Het in kaart brengen van de percelen, de Joodse

eigenaren en de oorlogskopers

Bebouwd vastgoed

Landbouwgronden

Stap 2: Verdere identificatie van de Joodse eigenaren

Stap 3: Onderzoek in het digitale kadaster

Stap 4: Onderzoek in de dossiers van het Nederlands

Beheersinstituut, in de dossiers van de afdeling

Onroerende Goederen van de Raad voor het

Rechtsherstel en in de akten van het kadaster

Het Nederlands Beheersinstituut

De afdeling Onroerende Goederen van de Raad voor

het Rechtsherstel

Akten van overdracht van het kadaster

Rechtsherstel in cijfers

Bebouwd onroerend goed

Losse eindjes

De landbouwgronden

Casussen bebouwd vastgoed

Casus 1. Meijer Smeer en Mozes Pagrach in Holten

Casus 2. Verwoeste panden in Den Helder en Arnhem

Casus 3. Hartog Rosenfeld in Amsterdam

Casus 4. Een Joodse begraafplaats in Werkendam

Casus 5. De Hollandsche Schouwburg

Casus 6. Elkan Rokkestikker

Casus 7. Het huis van de familie De Vries in

Werkendam

Casussen landbouwgronden

Casus 1. Elizabeth de Heer in Sint Philipsland

Casus 2. De bezittingen van de familie Morisco

Casus 3. De familie Magnus te Smilde

Casus 4. De familie Pais uit Delfzijl

Conclusies en aanbevelingen