Nederlands
English
Oorlog zonder genade
Nederlandse militaire geestelijken in Indonesië, 1945-1949
Predikanten en priesters als onderdeel van de krijgsmacht
God had Nederland geroepen om de koloniale orde te herstellen, zo luidde de boodschap van de vierhonderd predikanten en aalmoezeniers die de Nederlandse troepen vergezelden tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Net als het merendeel van de Nederlandse kerken waren zij heilig overtuigd van de rechtvaardigheid van het militaire optreden in Indonesië. Met gevaar voor eigen leven namen zij deel aan patrouilles en aanvalsacties om de manschappen geestelijk bij te staan en het moreel te versterken. Daarbij waren zij getuige van extreem geweld, van brandende kampongs, martelingen en executies.
Nederlandse kerken en de Onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië
Militaire geestelijken vormden een belangrijk onderdeel van de krijgsmacht. Wat was precies hun taak in oorlogstijd? En veranderde er iets in hun houding tegenover het oorlogsgeweld door de harde omstandigheden? Koos-jan de Jager schetst in Oorlog zonder genade een schokkend beeld van de betrokkenheid van de Nederlandse kerken bij de oorlog in Indonesië.
Over de auteur
Koos-jan de Jager studeerde politieke en religieuze geschiedenis in Utrecht en Amsterdam. Hij promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Momenteel werkt hij als docent onderzoeksjournalistiek aan de Christelijke Hogeschool Ede.
Koos-jan de Jager bij De Ongelooflijke Podcast over de ‘religieuze’ strijd tegen Indonesië
Inhoudsopgave Oorlog zonder genade
Inleiding 7
De geschiedschrijving – Een nieuwe geschiedenis – Militaire geestelijken – Opzet
1. God wil het 27
Een christelijk land – Een christelijk leger – Christendom van de daad – Kolonie in crisis – Een goddelijke plicht – Kerkelijke kritiek – Dienstweigering – Voorbereidingen
2. Confrontatie met geweld 63
Een horde losgelaten beesten – Bezetten is de remedie – Oorlog rond Surabaya – Gewenning aan geweld – Verwrongen vijandbeeld – Religieus fanatisme – Kritische berichten – Hou je gulp dicht! – Hoopvolle tekenen?
3. Drang tot daden 99
Wij mogen niets terug doen – Gewelddadige zuiveringen – Kritiek en voorlichting – Soldaten van Christus – Stagnerende werving – Nederland valt aan – Tussen twee vuren
4. Het doel heiligt de middelen 133
Voortdurende onrust – Brandend als de hel – Christendom en oorlog – Gij zult niet doden, toch? – Liturgie van oorlog – Frontreligie – Kaf en koren
5. Worsteling met het geweten 165
Daderschap – Gewetensbezwaarden – Geweten van de krijgsmacht – Tegenstrijdig handelen – Marteling van gevangenen – Bevel is bevel? – De schande van Pakisaji
6. Vechten zonder genade 201
Opnieuw in de aanval – Vrede op aarde? – Kerkelijk spreken – Bloedige eindstrijd – Indonesische christenen – Klokkenluiders – Propagandaoorlog
7. Tot de laatste man 237
Alles voor niets – Scherpe kritiek – De terugtocht – Vergeefse offers? – Morele wonden
Slotbeschouwing 261
Religieuze betekenisgeving – Nabijheid – Oorlogsmisdaden – Kerkelijke excuses
Dankwoord 277
Noten 279
Bronnen 309
Literatuur 312
Fotoverantwoording 330
Personenregister 331
_w80.png)
Reviews 'Oorlog zonder genade'
In de media
‘De mannen van God waren erbij in Indonesië in 1945-1949, en hoe! Oorlog zonder genade van Koos-jan de Jager dwingt tot ernstig nadenken over de corrigerende kwaliteit van het christelijke geloof.’ – De Groene Amsterdammer
Interview in Trouw: Geestelijken hitsten de Nederlandse troepen op tijdens de koloniale oorlog in Indonesië
‘Koos-jan de Jager windt er geen doekjes om en schreef een geweldig boek dat heel goed geschreven is. Iedereen die iets wil weten van de kolonisatieoorlog en de ideologische achtergrond ervan moet Oorlog zonder genade lezen.’ – Wim Berkelaar in OVT
‘De Jager zet een felle schijnwerper op het werk van de Nederlandse militaire geestelijken in Indonesië. Dat brengt boeiende feiten aan het licht, en zelden aangename.’ – Historiek
Achtergrondartikel in NRC: Nederlandse legerpredikanten joegen in hun strijd tegen ‘het kwaad’ het geweld in Nederlands-Indië aan
‘Koos-jan de Jager heeft een formidabele prestatie geleverd door een oceaan aan gegevens terug te brengen tot een prettig leesbare, heldere en overzichtelijke studie.’ – Theologie.nl
‘Het vlot geschreven en goed gedocumenteerde verhaal van De Jager stelt belangrijke vragen aan de huidige geestelijke verzorging, maar ook aan de militairen, en aan de veronderstelde interactie en samenwerking van die twee.’ – Militaire Spectator
‘Een welkome aanvullimg op de geschiedschrijving van onze oorlog 1946-1949 in Indonesië.’ – Mars et Historia
‘Op basis van uitgebreid bronnenonderzoek schetst Koos-jan de Jager een zo compleet en genuanceerd mogelijk beeld van de Nederlandse geestelijken in de onafhankelijkheidsoorlog. Hij volgt daarin de oorlog chronologisch en plaatst de rol van de geestelijken steeds tegen de achtergrond van de fase waarin de oorlog zich bevindt. [...] Dat maakt het boek goed te volgen, ook als je nog niet veel weet over deze geschiedenis. De schrijfstijl is ook zeer soepel, er wordt weinig moeilijke vaktaal gebruikt, en dat maakt het boek bijna een feest om te lezen. Bijna een feest, want hoe prettig het ook las, de inhoud vond ik diep schokkend.’ – Kerkblad voor het Noorden
Interview in het Nederlands Dagblad: Martelen, doodschieten? De dominees stonden erbij, keken ernaar en praatten het goed
Koos-jan de Jager bij Spraakmakers op NPO Radio 1: Nederlandse militaire geestelijken in Indonesië
