Beter Nederlands - De verdieping

Beter Nederlands - De verdieping - Grammatica voor anderstaligen

Inhoud

Inleiding 13

1 Het gebruik van de verschillende tijden 17

1.1 Het gebruik van het presens 17

1.2 Het gebruik van het imperfectum 17

1.3 Het gebruik van het perfectum 17

1.4 Het gebruik van het plusquamperfectum 18

Oefeningen 18

2 Het perfectum en plusquamperfectum met meer

werkwoorden 24

2.1 Het gebruik van het perfectum of plusquamperfectum 24

2.1.1 Hulpwerkwoord + infinitief zonder te 24

Oefeningen 25

2.1.2 Hulpwerkwoord + infinitief met te (te verdwijnt in het perfectum) 25

Oefening 26

2.1.3 Hulpwerkwoord + infinitief met te (te blijft staan in het perfectum) 26

Oefeningen 27

3 De passieve vorm 29

3.1 Wanneer gebruik je de actieve vorm en wanneer de passieve vorm? 29

Oefeningen 30

3.2 De passieve vorm met nog een hulpwerkwoord 32

Oefeningen 32

3.3 Passieve zinnen met een onbepaald onderwerp 33

Oefeningen 33

3.4 Passieve zinnen waarbij het onderwerp een bijzin is 34

Oefeningen 35

3.5 Passieve zinnen zonder een duidelijk onderwerp 35

Oefeningen 36

3.6 Overzicht: waar je op moet letten bij passieve zinnen 36

Oefeningen 38

4 Het werkwoord zullen 40

4.1 Het gebruik van zullen in het presens 40

4.1.1 Toekomst (formeel) 40

4.1.2 Voorstel 40

4.1.3 Belofte of afspraak 41

4.1.4 Wil van de spreker 41

4.1.5 Waarschijnlijkheid 41

4.1.6 Inleven in een situatie (fantasie) 41

Oefeningen 42

4.1.7 Overzicht van het gebruik van zullen in het presens 44

Oefeningen 44

4.2 Het gebruik van zullen in het imperfectum 45

4.2.1 Beleefde vraag of verzoek 46

4.2.2 Mogelijkheid 46

4.2.3 Advies 47

4.2.4 Herinnering aan een belofte of afspraak 47

4.2.5 Onzekere informatie 47

4.2.6 Denkbeeldige situatie en fantasie 47

4.2.7 Wens 48

Oefeningen 48

4.2.8 Overzicht van het gebruik van zullen in het imperfectum 50

Oefeningen 51

5 Als … dan-zinnen 54

5.1 Wanneer gebruik je het presens? 54

5.2 Wanneer gebruik je het imperfectum? 54

5.3 Wanneer gebruik je het perfectum? 56

5.4 Wanneer gebruik je het plusquamperfectum? 57

Oefeningen 57

6 Voegwoorden 62

6.1 Voegwoorden van tijd 62

Oefeningen 62

6.2 Voegwoorden van reden, oorzaak en gevolg 65

Oefeningen 66

6.3 Voegwoorden van doel 68

Oefeningen 68

6.4 Voegwoorden van vergelijking 69

Oefeningen 71

6.5 Voegwoorden van verhouding 72

6.5.1 Naarmate/naargelang 72

6.5.2 Hoe … hoe … 72

6.5.3 Vaste uitdrukkingen 73

Oefening 73

6.6 Voegwoorden van beperking 73

Oefeningen 74

6.7 Voegwoorden van voorwaarde 75

Oefening 76

6.8 Voegwoorden van tegenstelling 76

Oefeningen 77

6.9 Overzicht voegwoorden in formeel taalgebruik 80

7 Bijzinnen met verwijswoorden 82

7.1 Verwijswoorden 82

7.1.1 Wanneer gebruik je dat of die? 82

Oefeningen 83

7.1.2 Wanneer gebruik je wat? 84

Oefeningen 85

7.1.3 Wanneer gebruik je wie? 86

Oefening 87

7.1.4 Wanneer gebruik je met wie, waarmee, op wie, waarop, enzovoort? 87

Oefeningen 89

8 Verwijswoorden met een voorzetsel 93

8.1 Verwijzing naar zaken/dingen 93

Oefening 94

8.2 Verwijzing naar bijzinnen 94

Oefening 95

8.3 Ergens, nergens, overal 96

Oefeningen 96

9 Het woordje er 100

9.1 Er = plaats 100

9.2 Er + hoeveelheid 101

Oefeningen 101

9.3 Er + onbepaald onderwerp 102

9.3.1 Er in de actieve zin 103

9.3.2 Er in de passieve zin 103

9.3.3 Er in de vraagzin met wie, wat, welke en hoeveel als

(deel van het) onderwerp 103

9.3.4 Er + voorzetsel 104

9.3.5 Er kondigt een bijzin aan 104

Oefeningen 105

10 Scheidbare en wederkerende werkwoorden 108

10.1 Scheidbare werkwoorden 108

10.1.1 Plaats van het scheidbare deel 108

Oefeningen 109

10.2 Wanneer is een samengesteld werkwoord scheidbaar? 111

Oefeningen 111

10.3 Wederkerende werkwoorden 112

10.3.1 Plaats van me, je, zich, ons 112

Oefeningen 112

10.4 Scheidbare wederkerende werkwoorden met vast voorzetsel 113

10.4.1 Hoe herken je de infinitief? 114

10.4.2 Overzicht 114

Oefeningen 114

10.5 Scheidbare werkwoorden + er/daar/hier + voorzetsel 116

Oefeningen 116

11 Het werkwoord als bepaling en als substantief 120

11.1 Het werkwoord als bepaling 120

11.1.1 Bijvoeglijk gebruikt onvoltooid deelwoord 120

11.1.2 Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord 121

11.1.3 Bijvoeglijk gebruikte infinitief 121

Oefeningen 122

11.2 Het werkwoord als substantief 125

11.2.1 De infinitief 125

11.2.2 De stam+ ge- 126

11.2.3 Het voltooid deelwoord 126

Oefeningen 127

12 De lidwoorden 129

12.1 Het gebruik van lidwoorden 129

Oefeningen 131

12.2 Het gebruik van lidwoorden bij algemene uitspraken 132

Oefeningen 133

13 Zien – horen – voelen 138

13.1 Het gebruik van zien, horen en voelen 138

Oefeningen 139

14 Hulpwerkwoorden met te 142

14.1 Het gebruik van weten te 142

Oefeningen 142

14.2 Het gebruik van vallen te en zijn te 144

Oefeningen 145

14.3 Het gebruik van hebben te en krijgen te 146

Oefeningen 147

14.4 (Be)horen te 149

Oefening 150

15 Mogen 151

15.1 Het gebruik van mogen in de betekenis van kunnen 151

Oefeningen 153

15.2 Advies geven op verschillende manieren 154

Oefening 155

16 Laten 156

16.1 Laten als hulpwerkwoord 156

Oefeningen 157

16.2 Laten als zelfstandig werkwoord 162

16.3 Laten als deel van een werkwoord, werkwoordelijke uitdrukking of

werkwoord met bepaling 163

Oefeningen 164

16.4 De volgorde van laten in de bijzin 165

Oefening 166

Bijlage: Grammaticale termen  167