Vijandbeelden

Wie aan inlichtingenwerk denkt, denkt aan James Bond. De dagelijkse praktijk is gelukkig genuanceerder. In Vijandbeelden wordt het werk besproken van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten, vroeger en nu. Verplichte kost voor eenieder die de hedendaagse inlichtingenpraktijk wil begrijpen.

Inlichtingendiensten door de jaren heen

Nederland beschikt nu ruim 100 jaar over inlichtingen en veiligheidsdiensten. Vlak voor de Eerste Wereldoorlog werd GS III opgericht, gevolgd door de Centrale Inlichtingendienst, enkele oorlogsdiensten, het Bureau Nationale Veiligheid, de Buitenlandse Inlichtingendienst, de Centrale Veiligheidsdienst, de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) en de tegenwoordige AIVD. De Landmacht en Marine hadden hun eigen diensten.

Geen geïsoleerde machtsbolwerken

Veiligheidsdiensten hebben de naam dat ze geïsoleerde machtsbolwerken zijn. Dat klopt niet. Ondanks alle geheimzinnigheid leiden deze diensten een openbaar bestaan. Ambtenaren voerden loopgravenoorlogen om het geheime werk, ministers beëindigden operaties, Kamerleden stelden verontwaardigde vragen en burgers schreven boze brieven aan deze diensten. Daardoor waren de diensten genoodzaakt om anders naar vijanden te gaan kijken, een nieuwe afdeling op te richten of met journalisten en burgers in gesprek te gaan.

Invloeden van de democratie

Dit boek onderzoekt hoe de veiligheidsdiensten en de democratie zich tot elkaar verhielden. Beginnend in 1912, in de aanloop naar de oprichting van de eerste veiligheidsdienst, en indigend in 1992 – het jaar waarin de ‘nieuwe’ Binnenlandse Veiligheidsdienst gelanceerd werd – komen in dit boek wervelende discussies en spannende confrontaties aan bod. Deze hebben, steeds vanuit veranderende vijandbeelden, de Nederlandse veiligheidsdiensten gedefinieerd.