Denkende verbeelding

Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Publieksfilosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op 16 november 2018

Publieksfilosofie zet mensen aan het denken

Welke taak heeft de filosofie in het publieke domein? Moet zij scherpe diagnoses stellen om mensen beter te laten beseffen wat er gaande is? Dat is niet genoeg volgens hoogleraar Publieksfilosofie prof.dr Marli Huijer, Erasmus School of Philosophy. Publieksfilosofie beoogt mensen zelf aan het denken te zetten, zegt Huijer in haar oratie Denkende verbeelding. Publieksfilosofie in de 21ste eeuw op 16 november 2018 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De oratie gaat in op wat dit denken inhoudt, welke rol de denkende verbeelding speelt en hoe de publieksfilosofie dit denken kan stimuleren.

Uitgebreid denken

Hoewel er alle reden is om verontrust te zijn over de tijd waarin we leven, is de grote meerderheid van de Europeanen tevreden over hun leven. De dreiging die uitgaat van klimaatopwarming, nucleaire wapens, computerisering, robotisering, bevolkingsgroei of kwetsbare politieke systemen mag dan groot zijn, daadwerkelijk verontrust zijn we niet.

Kan de filosofie de kracht van haar argumenten inzetten om de machtigen der aarde te overtuigen van het terugdringen van nucleaire wapens of het belang van democratie? Dat zou getuigen van arrogantie. Alsof de filosofie boven de situatie staat en beter dan wie ook weet hoe te denken en handelen.

Die positie bestaat niet meer. Er zijn geen arbiters meer die het laatste woord hebben. Om te voorkomen dat we in die situatie gedachteloos meegaan met wat iedereen doet, is het van belang dat we zelf actief denken. De filosofie, en met name de publieksfilosofie, kan daaraan een belangrijke bijdrage leveren: door zoveel mogelijk mensen aan het denken te zetten. Niet zomaar denken, maar een uitgebreid denken dat zoekt hoe we antwoord kunnen geven op actuele, maatschappelijke en politieke vragen, dat aansluit bij de ervaringen van het leven en zoveel mogelijk standpunten van anderen meeneemt.

Leerstoel Publieksfilosofie

Het onderzoek binnen de leerstoel Publieksfilosofie bij Erasmus School of Philosophy richt zich op actuele maatschappelijke en politieke vragen, o.a. rondom klimaatverandering, actief burgerschap en Bildung, goed omgaan met onveiligheid, en rondom de islam in Europa. Daarbij wordt gestreefd naar een uitgebreid denken, waarin de pluraliteit aan standpunten het verschil kan maken. De directe betrokkenheid op de actualiteit en de publieke sfeer maakt dat de publieksfilosofie nieuwe vragen en ideeën kan opperen, die vervolgens in de academische filosofie kunnen worden uitgediept. Zo ontstaat een doorgaande interactie tussen de academische filosofie en de samenleving.

Over Marli Huijer

Prof.dr. Marli Huijer is goed bekend met zowel het veld van de academische als de publieksfilosofie. Haar publieke taken, o.a. als voormalig Denker des Vaderlands, combineert zij sinds 2008 met een (bijzonder) hoogleraarschap filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Haar aanstelling als gewoon hoogleraar Publieksfilosofie is mogelijk gemaakt door de Johanna Westerdijkbeurs.