Nederlands
English
Van de baan
Begrijpen en begeleiden van rouw door werkverlies
Baanverlies is een van de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven en kan leiden tot gecompliceerde rouw.
De impact van gecompliceerde rouw
Stel je voor dat je cliënten zelfs jaren na hun baanverlies bij elke confrontatie nog steeds geëmotioneerd raken. Bijvoorbeeld tijdens sollicitatiegesprekken of op de werkvloer. Ze kunnen maar niet bevatten dat hen dit is overkomen. Hun vertrouwen in zichzelf, anderen en de wereld brokkelt steeds verder af, en het voelt alsof ze een deel van zichzelf zijn kwijtgeraakt. Dit zijn tekenen van gecompliceerde rouw.
Waarom tijdige herkenning cruciaal is
Als je deze rouwreacties niet tijdig herkent en aanpakt, kunnen ze leiden tot angst- en depressieve klachten en de zoektocht naar werk aanzienlijk belemmeren. Hoe kun je immers dan nog de beste versie van jezelf laten zien?
Sneller vooruit in een re-integratietraject
Dit boek biedt professionals diepgaand inzicht in rouw om baanverlies. Je leert gecompliceerde rouwreacties herkennen, krijgt inzicht in risicofactoren en ontdekt welke interventies echt werken. Zo help je jouw cliënten sneller vooruit in hun re-integratietraject.
Aanbevelingen
‘Zelfs als je cliënten denken dat hun rouw om baanverlies niet zichtbaar is, wordt het vaak intuïtief aangevoeld door recruiters. Dit boek biedt handvatten om dat proces goed te begeleiden, zodat je cliënten sterker en zelfverzekerder weer de arbeidsmarkt kunnen betreden.’ – Aaltje Vincent
‘Professionals kunnen in rouw om baanverlies echt het verschil maken. Dit boek laat zien hoe een neerwaartse spiraal kan ontstaan en voorkomen kan worden.’ – Prof. dr. Evelien Brouwers.
Voorwoord 7
Inleiding 19
Waarneming en waarheid 20
Verknocht aan mijn baan 21
Start van promotieonderzoek 23
Rouw binnen Spoor 2 23
Illustraties 24
Opbouw van dit boek 24
DEEL I Wat zijn rouwreacties na baanverlies en hoe herken je ze?
1 De waarde van werk
Baanverlies 29
Betekenis van werk 30
Zelfdeterminatietheorie 32
Conservation of Resources-theorie 34
De COR in de praktijk 35
Leedconcurrentie 38
Take-aways 39
Reflectievragen 39
2 Hoe ziet een normaal rouwproces eruit?
Rouw 41
Identiteitstheorie 42
De klassieke kijk op rouw 43
De hedendaagse kijk op rouw 44
Het duale procesmodel in de praktijk 46
Take-aways 47
Reflectievragen 47
3 Verschillen gecompliceerde rouwreacties, depressieve en angstklachten van elkaar? 51
Gecompliceerde rouwreacties 51
Gecompliceerde rouwreacties, depressieve en angstklachten 54
Onderzoeksresultaten 57
Take-aways 59
Reflectievragen 59
4 Leer gecompliceerde rouwreacties na baanverlies herkennen
Deel 1. Hoe is de WerkVerliesLijst tot stand gekomen? 61
Deel 2. Hoe kun je de WerkVerliesLijst in de praktijk gebruiken? 66
Rouw binnen Spoor 2 71
Take-aways 72
Reflectievragen 72
DEEL II Waarom lopen mensen vast na baanverlies en wat zijn de gevolgen?
5 Wie loopt vast? 77
Sociaal-demografische en werkkenmerken 78
Verliesomstandigheden 79
Persoonlijkheidskenmerken 83
Sociale omgeving 86
Take-aways 88
Reflectievragen 88
6 Waardoor lopen mensen vast in rouw na baanverlies?
Kernproces 1. Negatieve cognities en misinterpretatie van eigen rouwreacties
Rouw Cognitie Vragenlijst – Werk 94
Kernproces 2. Angstige en depressieve vermijdingsstrategieën 95
Kernproces 3. Inadequate integratie van het verlies in het
langetermijngeheugen 99
Take-aways 101
Reflectievragen 101
7 De impact van gecompliceerde rouwreacties
Algemene gevolgen 104
Gecompliceerde rouwreacties, depressieve en angstklachten 106
‘Why try’-effect 108
Gevolgen voor de zoektocht naar werk 110
Take-aways 113
Reflectievragen 114
DEEL III Hoe werk je in de praktijk met gecompliceerde rouwreacties na baanverlies?
8 Strategieën om te voorkomen dat mensen vastlopen
Deel 1 – Als je cliënt nog in dienst is 118
Deel 2 – Als je cliënt uit dienst is 126
Professionele grenzen van coaching 128
Take-aways 129
Reflectievragen 129
9 Handvatten voor begeleiding
Disclaimer 131
Onderzoek – dagboekstudie 132
Interventies 133
Vertel ik het wel of vertel ik het niet? 149
Take-aways 152
Reflectievragen 152
10 Een vlieg op de muur
Rouw binnen Spoor 2 155
Ervaringsverhalen 156
Take-aways 164
Reflectievragen 165
11 Toekomstdromen 167
Eerst een terugblik 167
Praktijkimplicaties 168
Vervolgonderzoek 170
Take-aways 173
Reflectievragen 173
Onlangs ontving ik vers van de pers als een van de eersten dit prachtige boek geschreven door Janske van Eersel, PhD. Mij werd veel leesplezier toegewenst en de hoop uitgesproken dat dit boek bijdraagt aan meer erkenning en herkenning van rouwreacties na baanverlies. Deze missie is volledig geslaagd! Op heldere en inzichtelijk wijze wordt een onderscheid gemaakt tussen een 'normaal' rouwproces en de signalen van gecompliceerde rouw. Professionals kunnen, mits zij de signalen, van gecompliceerde rouw tijdig herkennen, veel onnodig leed voorkomen.
Dit boek is een must voor iedere professional die beroepsmatig in aanraking komt met baanverlies bij cliënten. Doordat de theorie wordt onderbouwd met relevante casuïstiek is de toepasbaarheid voor de professional van hoog niveau. Met grote dank en compliment aan Janske van Eersel voor het schrijven van dit complete werk. Ik ben ervan overtuigd dat dit boek zijn weg zal vinden. -Tineke Rodenburg, Rouwdeskundige/relatietherapeut/ opleider, adviseur/bestuurslid, Sociale Academie Utrecht, mede Directeur SCHIP-aanpak, auteur
Een aanrader: Van de baan. Janske van Eersel, PhD deed baanbrekend onderzoek naar de psychologische impact van ontslag en bundelde haar onderzoeksresultaten en praktijkervaring in het boek Van de baan, dat sinds deze maand beschikbaar is. Een must-read voor iedereen die met outplacement of re-integratie te maken heeft.
Toen ik 2,5 jaar geleden werd ontslagen vond ik geen literatuur die me kon helpen. Ik schreef zelf het boek ‘Bedank voor bewezen diensten, een pleidooi voor menselijk ontslag”. Een van de experten die ik hiervoor interviewde was Janske van Eersel, PhD . Zij doctoreerde op rouw rond baanverlies. En kijk, zij schreef nu een boek waarin ze diepgaand inzicht geeft in het proces van rouw door werkverlies en aantoont hoe divers en gelaagd die ervaring kan zijn. Mooie stap naar beter begrijpen. - Annick Ruyts, moderator, keynote speaker, host, chief editor
“Ah joh, het is maar werk.” Een veelgehoorde opmerking, maar voor veel mensen voelt ontslag als een diep verlies. Re-integratiepsycholoog Janske van Eersel, PhD deed onderzoek naar de psychologische impact van baanverlies en concludeerde: ja, je kunt écht rouwen om je baan. En dat is normaal.
Werk is voor velen meer dan alleen een inkomen. Het geeft structuur, betekenis en identiteit. Wanneer dat wegvalt, kan dat leiden tot gevoelens van rouw, vergelijkbaar met het verlies van een dierbare. Toch is er weinig begrip voor deze vorm van verlies. Veel mensen blijven jarenlang vastzitten in verdriet en piekeren over “wat er anders had kunnen lopen.”
Van Eersel deelt een krachtig voorbeeld: een opzichter in de bouw verloor niet alleen zijn baan, maar ook zijn zelfbeeld. Tien jaar later was de pijn nog net zo rauw. Pas toen hij het verlies symbolisch afsloot—door zijn rechtszaak-dossiers in de papierpers te gooien—kon hij verder.
Haar boodschap is helder: erken het verdriet en gun jezelf de kans om verder te gaan. En misschien nog belangrijker: maak je identiteit niet afhankelijk van je werk alleen. Vrijwilligerswerk, hobby’s, een sociaal netwerk—ze kunnen je veerkrachtiger maken als er onverwachts iets verandert.
Meer kennis en begrip rondom dit thema is hard nodig. Laten we daar samen aan werken.
Van Eersel schreef er een boek over: Van de baan. Een aanrader voor iedereen die met re-integratie werkt, maar ook voor wie zich weleens afvraagt: wie ben ik zonder mijn werk? - Pieter Voorwinden, Register Arbeidsdeskundige bij Richting | NVvA gecertificeerd | loopbaanbegeleider | duurzame inzetbaarheid | passend werk & inkomen