Voorlopige tbs-oplegging als bijdrage aan de oplossing van de weigeraarsproblematiek

In de voorbije jaren zijn verschillende oplossingen aangedragen voor het in de politiek en in de strafrechtspleging als probleem ervaren gegeven dat sommige verdachten weigeren mee te werken aan gedragskundig onderzoek. Een twaalftal oplossingen is in 2018 door de vaksectie Strafrecht van de Erasmus Universiteit Rotterdam op juridische haalbaarheid getoetst. Mede als reactie op dat onderzoek is geen van die voorstellen als zodanig omgezet in gewijzigde wet- of regelgeving. Wel klonk vanuit de Tweede Kamer het verzoek om nader de mogelijkheden te onderzoeken voor een zekere splitsing tussen het moment van berechting en het latere moment van daadwerkelijke oplegging van de tbs-maatregel.

Op verzoek en in opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is daarom door dezelfde onderzoekers onderzoek verricht naar de vraag of in Nederland een voorlopige tbs-maatregel kan worden geïntroduceerd. Dat is een variant waarbij een rechter gedurende de tenuitvoerlegging van een gevangenisstraf zou kunnen besluiten de tbs-maatregel alsnog op te leggen, dan wel ten uitvoer te leggen.

Deze uitgave bevat het verslag van dit (nadere) onderzoek. Naast de relevante materiële en strafprocessuele aspecten en de Europeesrechtelijke normering ter zake, is onderzoek verricht naar mogelijk vergelijkbare vormen van voorlopige sanctie-oplegging in het Nederlandse sanctierecht en naar de vorm en inhoud van bepaalde varianten van de Sicherungsverwahrung in het Duitse sanctierecht.

De onderzoekers komen tot de conclusie dat, mede in het licht van alternatieve oplossingen, het invoeren van een voorlopige tbsmaatregel niet aangewezen is. Een dergelijke variant past niet in het Nederlandse sanctiestelsel, terwijl de Duitse regeling te veel eigenheden heeft om als inspiratie voor het Nederlands recht te kunnen dienen.