Afhaken: ook een vorm van eigenaarschap?

In mijn vorige blog in deze serie over ‘Grip op leren’ heb ik verteld over feed-up. Dit is een eerste stap op weg naar formatief handelen en een belangrijke voorwaarde voor ‘grip op leren’. Na die feed-up wil ik graag dat elke leerling actief aan de slag gaat met het leerdoel en de succescriteria. Maar stel dat deze dat nou niet wil? Moet ik dan op zoek naar manieren om toch ál mijn leerlingen ‘aan’ te krijgen? Of is afhaken ook een vorm van eigenaarschap en moet ik het accepteren als een leerling niet aan de slag wil met het leerdoel? 

Afhaken: het tegenovergestelde van eigenaarschap 

Onder het mom van eigenaarschap, hoor ik mezelf en collega’s soms dingen zeggen als: ‘hij komt er nog wel achter bij de toets’ of ‘ze onderschatten het nu nog, maar dat zal nog wel veranderen’. 

Intussen accepteren we kennelijk dat leerlingen afhaken. Dit heeft meerdere negatieve gevolgen voor het formatieve leerproces en je kunt je afvragen of er bij afhaken überhaupt nog wel sprake is van eigenaarschap.

Binnen een formatieve kijk op leren staat afhaken gelijk aan ‘niet leren’ en dat is binnen dit paradigma geen optie. Afhaken valt ook niet onder de noemer eigenaarschap omdat de leerling zich het leerdoel op dat moment juist niet eigen maakt. Afhaken heeft dus niks met eigenaarschap te maken en we moeten voorkomen dat dit gebeurt.

De mate waarin ik en mijn collega’s accepteren dat leerlingen niet meedoen, versterkt de mate waarin dit gebeurt. Je ziet dit bijvoorbeeld bij klassen waar we moeite mee hebben. De neiging ontstaat dan om te accepteren dat in dergelijke klassen gewoon niet gewerkt wordt. Er ontstaat dan een cultuur van nietsdoen en afhaken. Het omgekeerde is gelukkig ook waar:

Als we samen de leerlingen stimuleren om eigenaarschap te nemen en daar hoge verwachtingen bij hebben, gaat dit zichzelf ook versterken. 

Van eigenaarschap is pas sprake als een leerling bewuste keuzes maakt die leiden tot het behalen van het leerdoel. 

Leerlingen actief coachen op eigenaarschap

Daarbij horen vragen als: wat is voor mij de beste manier om dit leerdoel te behalen? Hoeveel moet ik oefenen? Met wie kan ik samenwerken? Heb ik extra uitleg nodig? Waar kan ik feedback op vragen? Wat doe ik als het tegenzit? In mijn boek Grip op leren in het vo bespreek ik nog meer van dit soort vragen die je kunt stellen om je leerlingen actief te coachen op eigenaarschap.

Ik weet zeker dat het enorm helpt om samen met je collega’s te bespreken wat je verstaat onder eigenaarschap. Daarna kun je samen leerlingen die dreigen af te haken helpen échte eigenaars van hun leerproces te worden. Dat bedoel ik dus met ‘grip op leren!’