Wat zijn we nu eigenlijk allemaal aan het doen?

De kernboodschap van chaordisch organiseren is simpel: laat het maar gebeuren. Niet omdat het toch wel komt maar omdat het goed is dat het gebeurt. Noodzakelijk zelfs. Makkelijk gezegd. Maar loslaten van vertrouwde, voorspelbare patronen is ongelooflijk moeilijk! Zeker als je niet weet wat er komen gaat. En toch is dat mijn bedoeling met dit boek. Want we kennen inmiddels de gevolgen van verstarde organisaties en vastgelopen medewerkers nu wel. Tijd voor actie!

Chaordisch organiseren is op tal van plekken gelardeerd met wetenschappelijk onderzoek en toch toegankelijk geschreven. Ik bouw het nieuwe discours op aan de hand van alledaagse organisatievoorbeelden en anekdotes. Zoals de definitie van complex: “Als het niet van IKEA komt is het complex”. Bij producten van IKEA weet je precies hoeveel onderdelen er zijn, hoe de onderlinge verbanden tussen die onderdelen eruitzien en in welke volgorde je ze moet monteren (en weer kunt demonteren, achteraan de handleiding beginnen!). Zo bouw je exact wat er op pagina 1 van de handleiding staat. Kom daar maar eens om bij een complex project!

Een ander voorbeeld van laagdrempelig opbouwen van het nieuwe discours betreft vlinders. Ze trekken, net als op een vroege lentedag in je tuin, je aandacht: ‘huh, wat is dat nu?’ Gaandeweg het boek raak je zo vertrouwd aan de vlinder als symbool voor een zwak signaal dat een verandering aankondigt, dat vlinders spotten als belangrijke competentie direct op z’n plaats valt in het nieuwe perspectief.

Mijn eigen favoriet in het nieuwe discours is het lopen in de mist (chaordisch plannen). In de praktijk zie ik steeds vaker dat dit écht werkt. Je hebt slechts twee dingen nodig: het formuleren van een collectieve ambitie die aangeeft of je de goede dingen doet, en het vaststellen van waarden die fungeren als toetssteen voor of je de dingen goed doet. Geen idee welke kant je met je project of probleem uit moet? Zet gewoon een stap, kijk om je heen, spot vlinders en zet een volgende stap. Met een collectieve ambitie en gedeelde waarden in de hand kun je niet verdwalen!

Chaordisch organiseren gaat over het bieden van houvast in organisaties en processen waarin het lijkt alsof er geen houvast meer bestaat. Dat ‘lijkt’ komt dus uit het oude paradigma. De chaorde is het nieuwe paradigma: het zien van orde in chaos. Ik wil met dit boek dat je je verwondert. Dat je de gang van zaken in jouw organisatie niet als vanzelfsprekend aanneemt, maar vragen gaat stellen. Dat je je gaat afvragen hoe het ook zou kunnen. Hoe je het alledaagse kunt doorbreken, desnoods door het veroorzaken van chaos.

Misschien ben ik een beetje doorgeslagen in mijn taal, woordkeuze en vergezichten van organiseren. Zie het als de emancipatorische aanzet tot het vinden van een nieuwe balans in taal en begrip. We moeten eerst struinen voordat we een nieuwe weg kunnen plaveien. Want wie nu nog komt met ‘in control’ willen zijn en ‘targets halen die door KPI’s gemeten worden’ is echt niet meer van deze tijd en verdient een afscheidsbloemetje met gelukwensen bij zijn nieuwe werkkring.