Huilen met de kraan open

Zo ook een tijdje terug, toen mijn collega een gedramatiseerd verhaal vertelde over iets waar hij elders lucht van had gekregen. "Nou," zei hij met een ernstige blik in zijn ogen, "Het was echt huilen met de kraan open."

Poe, dacht ik. Dweilen met de kraan open is onbegonnen werk, maar huilen met de kraan open produceert zo mogelijk nóg meer hinderlijke vloeistof. Mijn collega doelde waarschijnlijk op een kruising tussen 'het was huilen met de pet op' en een uitdrukking om de hopeloosheid van de situatie aan te duiden. Met de pet op? De herkomst daarvan is onduidelijk, maar het zou iets moeten betekenen als 'overduidelijk'. Dan gaat mijn voorkeur toch uit naar de (incorrecte) variant van mijn collega.

Het toonbeeld van onlogische spreekwoorden is wat mij betreft 'dat slaat als een tang op een varken': inhoudelijk slaat dit immers nergens op, maar het spreekwoord betekent zélf ook dat iets onzin is. De oorspronkelijke variant was dan ook 'Dat sluit als een tang op een varken', simpelweg omdat een tang niet om een varken heen past. Het tegenovergestelde wordt uitgedrukt met hetzelfde werkwoord in 'dat sluit als een bus'. Dat is dan gelukkig juist weer dubbel logisch (letterlijk en figuurlijk).

Een ander spreekwoord dat eenduidiger zou kunnen, is 'eerlijk duurt het langst'. Het is niet zozeer dat eerlijk zijn het langst duurt, maar meer het resultaat: een leugen komt op den duur meestal uit, de waarheid blijft. Eerlijkheid is dus qua lange termijn de beste optie. Oftewel, 'al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel'; een variant die duidelijker is en meteen ook voordeliger klinkt ten opzichte van de waarheid. Wat was dat spreekwoord ook alweer met twee vliegen? 

(Afbeelding door Kattenkruid (Eigen werk), via Wikimedia Commons)